• صفحه نخست
• طراحی بدون هدف

طراحی بدون هدف
طراحی بدون برنامه ریزی، تکنیکی است که شاید بیشتر نقاشان و طراحان آن را امتحان کنند. ولی گاهی برخی افراد مخصوصا جوان‌ها، به دنبال راه‌های زود بازده هستند و فرصت زیادی را برای طراحی بدون هدف در نظر نمی‌گیرند. در حالی که جهت رشد و شکوفایی در هنر، باید مسیرهای مختلفی را امتحان کرد، مسیرهای بدون برنامه ریزی و بدون دغدغه‌ای که به طور آزادانه به ما اجازه انتخاب دهند. با این روش شما نهایتا می‌توانید به آنچه در هنر می‌خواهید دست پیدا کنید.

اما چگونه طراحی بدون برنامه ریزی را شروع کنیم؟ و این کار چه کمکی به ما می‌کند؟ ما در این مطلب  صحبت‌های فردی به نام کریس بئاتریس را آورده‌ایم. کریس طراح بازی‌های ویدیویی و هنرمند است که از تجارب مفید خود درباره طراحی بدون هدف می‌گوید؛ در ادامه همراه ما باشید.

از نحوه شروع طراحی بدون هدف چه می دانید؟
در اوایل سال ۲۰۲۰، برای تمرین دادن به ذهنم یک طراحی بدون برنامه ریزی را شروع کردم. مانند بسیاری از تصویرگران حرفه‌ای، من تقریبا هرگز بدون هدف خاص یا هدف نهایی نقاشی نمی‌کشم. بنابراین این تمرین را برای جای خاصی و بازدید افراد از آن، نکشیدم. پس لازم نبود که صد در صد به نتیجه‌ای برسد یا حتی خوب به نظر بیاید. تنها نکته این بود که من کاملا درگیر کاری بدون هدف شوم، اما همین ترفند جواب می‌دهد و بعدها اتفاقات خوبی برای شما می‌افتد.

انگار این طراحی های بدون برنامه ریزی، با من شروع به صحبت کردند. بدون وجود منشا خارجی، خود نقاشی‌ها کار را هدایت می‌کردند. در طول این نوع طراحی کار برای من جذاب‌تر می‌شد، باید توجه می‌کردم، گوش می‌دادم و هیچ نمی‌دانستم که شکل نهایی چگونه می‌شود. نوعی آگاهی حسی و متمرکز بر هنر برای من شروع شده بود.

البته من قبلا بارها این کار را انجام داده‌ام. وقتی برای اولین بار تصویری را شروع کردم، داستان فرق می‌کرد. این مرحله‌ی دشوار، حس بی هنری به من می‌داد و مدام با خودم می‌گفتم، نه من نمی‌توانم، این روش خوبی نیست و نتیجه‌ای نخواهد داشت. پس به یاد داشته باشید که در ابتدای کار اصلا تسلیم نشوید و به تمرین‌های عادی و امتحان شده خود برنگردید.

زیرا این بخش سخت‌ترین قسمت است، مدادتان را به دست می‌گیرید و طرح‌های مختلفی را آزمایش می‌کنید. با اینکه آغاز طراحی هدف خاصی ندارد، ولی هنگام کار شما مهم‌ترین مسائل زندگی خود را بر روی کاغذ می‌کشید. لحظه‌هایی که در ذهن شما می‌گذرند، هدف طراحی هستند. یعنی باید آماده باشید و با هر جرقه در ذهنتان، تصویر آن را بر روی کاغذ پیاده کنید.

این فرایند دوگانه ایده تصادفی + انتخاب، برای کارکرد ذهن ما اساسی است. اما فرانید دوگانه چیست؟ یعنی در ذهن همه‌ی ما جریاناتی از افکار بی پایان، در حال گذر هستند و به بسیاری از آنها هرگز عمل نخواهیم کرد. اما ما نمی‌توانیم جلوی ایده‌ها را بگیریم و در حقیقت این یک نعمتی بزرگ است. ذهنتان به طور ناخودآگاه از شما سوال می‌پرسد این ایده چطور است؟ پس شما در انتخاب آزاد هستید. شما به عنوان رهبر تیم، همه‌ی ایده‌ها چه خوب و چه عجیب، را می‌شنوید و یکی را انتخاب می‌کنید.

من به این طراحی های بدون هدف خود افتخار می‌کنم یا شاید بهتر است بگویم از آن‌ها راضی هستم. البته این بدین معنی نیست که طراحی‌های این چنینی من حتما عالی هستند! من هم هنوز هم در حال یادگیری و آزمایش کردن هستم، ولی این طراحی‌ها به نظرم پویا، جالب‌اند و به شکلی انتزاعی ریتمی خاص را به نمایش می‌گذارند. طراحی بی هدف در بلند مدت به شما کمک می‌کند که در این کار رشد خوبی داشته باشید و به تکامل برسید.

با توجه به این توضیحات، طراحی بدون برنامه ریزی هر فردی با فرد دیگر متفاوت است. چون کتاب‌هایی که می‌خوانیم، فیلم‌هایی که می‌بینیم و به طور کلی تمامی اتفاقات روزمره‌ی ما، بر روی طراحی‌هایمان تاثیرگذارند. برای مثال من زمانی بر روی شخصیت‌های ونوس (مجسمه‌های زنانه ماقبل تاریخ) تحقیق می‌کردم و گاهی به همراه پسرم وایکینگ‌ها را تماشا می‌کردم. اما به طور خاص اصلا به این مسائل حتی فکر هم نمی‌کردم، با این حال با شروع به کشیدن، به طور ناخودآگاه آن تصاویر فیلم را به یاد می‌آوردم و با شخصیت ونوس ادغام می‌کردم. این‌ها خیلی سریع و بدون برنامه قبلی اتفاق افتادند. شک دارم اگر کسی از من می‌خواست که این دو موضوع را با هم ترکیب کنم، می‌توانستم چیزی به این جالبی را بکشم!

یا مثلا برخی دیگر از طراحی‌هایی که اتفاقا آن‌ها را در کتابم قرار خواهم داد، برداشتی از ادبیات مورد علاقه من هستند. کم‌کم یک آی‌پد تهیه کردم تا جایگزین مناسب مانیتورهای طراحی من باشد. از آنجایی که این وسیله قابل حمل است، با استفاده از آن بدون هیچ کاغذی و یک هفته تمام نقاشی کشیدم. من به این نوع نقاشی علاقه مند شدم، زیرا مهارت‌های جدیدی لازم داشت و باید تمرکز بیشتری به کار می‌بردم.

فایده‌ی طراحی بدون هدف چیست؟
tetsuo - Train Drawingطراحی بدون برنامه ریزی بر کار شما تاثیر زیادی دارد، در واقع بدون اینکه بخواهید طرحی بکشید اول می‌توانید نتیجه نهایی را پیش بینی کنید. همچنین اگر در میان راه از طرح خوشتان نیاید، به راحتی آن را کنار می‌گذارید و در عوض چیزی تازه و با احساس را شروع می‌کنید. اما هنگام طراحی حرفه‌ای و با هدف، باید در ابتدای کار به تمامی جوانب آن فکر کرده باشید تا پس از زحمت و صرف وقت، به نتیجه مناسبی برسید.

فراموش نکنید که در طول کار خودتان را به تصویر تحمیل نکنید، یعنی بگذارید بی هدف و بدون برنامه ریزی مسیر خاصی پیدا شود. برخی این نوع کار کردن را آزمون و خطا می‌نامند، ولی به نظرم این‌ها را نمی‌توان خطا دانست. در طول فرایند، برخی مسائل خوب و شایسته هستند و آن‌ها را حفظ می‌کنید. در مقابل تکنیک‌ها و طرح‌هایی هم هستند که به هیچ وجه به اثر تعلق ندارند، بنابراین به راحتی می‌توانید آن‌ها را رها کنید.

قبل از تجربه طراحی بی هدف، اگر کسی از من می‌خواست یک اثر انتزاعی را با شکلی قدرتمند و جالب خلق کنم که بیانگر چیزی یا داستانی باشد، این کار را انجام نمی‌دادم. زیرا اصلا نمی‌دانستم از کجا باید شروع کنم و سوالاتی ذهن من را درگیر می‌کردند که هیچ جوابی برایشان نداشتم، مثلا آیا این اشکال باید ادغام شوند؟ یا باید جدا شوند؟ آیا باید آن جدایی را با خط ایجاد کنم؟ آیا موضوعی خاص در فرم‌ها وجود دارد؟ آیا می‌توان آنها را به چیزهای دیگری تبدیل کرد؟ چگونه تصویر خود را به چند بخش تقسیم کنم؟ آیا این منطقه بیش از حد شلوغ است؟ آیا باید ساده شود؟ و … .

ولی با این نوع تمرین، ذهن آماده‌تری پیدا کردم. طراحی برای من بسیار معنادار است و از طریق آن مسائل مختلف است را با هم ترکیب می‌کنم. شاید من هم به عنوان یک هنرمند تجاری، گاهی مجبور باشم که به خاطر شرکت مورد نظر، دقیقا طرحی درست را به تصویر بکشم. ولی همیشه اینطور نباشید و گاهی به خودتان آزادی بدهید. در هنر خیلی به دنبال آنچه دوست دارید یا آنچه می‌خواهید بشوید، فکر نکنید. گاهی به تصورات و کلماتی مثل خوب یا بد، بی اهمیت باشید و بگذارید شکوفا شوید.

اما همیشه طراحی بدون هدف خوب است؟
STRAVINSKY IN THE EARLY 1920خیر، منظور از مباحث عنوان شده این نیست که شما همیشه طراحی بدون هدف را ارئه دهید. بلکه، منظور از هدف یعنی اینکه شما باید معنی زندگی و هنر خود را پیدا و درک کنید. به همین منظور گاهی خوب است که از راه همیشگی بیرون بیایید و به هدفتان اجازه دهید که مسیر درستش را پیدا کند. شاید باورتان نشود ولی این کار گاهی شما را به مسیری می‌برد و امکاناتی را فراهم می‌کند که هرگز فکرش را هم نمی‌کردید. پس اجازه دهید هر چیزی راه خودش را پیدا کند و ممکن است این مسیر شما را به هنر اصیل و منحصر به فردتان برساند.

هدف این است که پشتکار داشته باشید. ابتدا هنر شما به سادگی، نیاز به زنده ماندن دارد و سپس رشد و شکوفایی می‌یابد. بنابراین هرگز از تلاش دست برندارید و مسیرهای مختلف را امتحان کنید تا در نهایت به آنچه شایسته شماست، برسید.

“تمامی محتوا مندرج در سایت متعلق به رسانه ریتم آهنگ می باشد و هرگونه کپی برداری با ذکر منبع بلامانع است.”